| Administrator |
| Administrator |
|
| |
| Dołączył: 06 Mar 2009 |
| Posty: 321 |
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/2
|
| Skąd: Gdańsk |
|
|
 |
|
 |
|
STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI 1
Strumień świadomości, odmiana monologu wewnętrznego, zastosowany po raz pierwszy przez francuskiego propagatora symbolizmu E. Dujardina w opowiadaniu Wawrzyny już ścięto (1888), wywarł on wpływ na twórczość J. Joyce’a, który nadał mu kształt ostateczny w powieści Ulisses (1922).
Strumień świadomości jest zapisem wewnętrznych stanów psychicznych bohatera, jako reprodukcja myślenia staje się świadectwem najbardziej osobistych przeżyć i doznań. W powieści XX w. stanowi ważny element narracji, niekiedy dominujący w całym utworze, np. Bramy raju J. Andrzejewskiego, lub w jego części, np. Wściekłość i wrzask W. Faulknera. Pośredni wpływ techniki strumienia świadomości na współczesną prozę wyraża się m.in. w swobodnym operowaniu czasem lub sposobach ukazywania świata z punktu widzenia bohaterów.
Termin strumień świadomości przejęty został z badań i ustaleń amerykańskiego filozofa i psychologa W. Jamesa, który tak nazwał psychikę człowieka.
Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego - Język polski” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Elżbieta Olinkiewicz, Katarzyna Radzymińska, Halina Styś. ISBN 83-87977-20-9. Rok wydania 1999.
Za: [link widoczny dla zalogowanych]
STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI 2
James William (1842-1910), brat H. Jamesa. Filozof i psycholog amerykański. Od 1872 wykładowca, od 1885 profesor Uniwersytetu Harvarda. Jeden z twórców pragmatyzmu. Wbrew dominującym poglądom atomistycznym (atomizm) akcentował ciągłość świadomości w czasie (tzw. strumień świadomości), podkreślając jej charakter jednostkowy i funkcjonalny - uważał, że czynnikiem porządkującym ją jest wola uwarunkowana życiowymi potrzebami i dążeniami człowieka.
Za podstawę poznania uznał doświadczenie pojęte jako ciąg zindywidualizowanych przeżyć. Odrzuciwszy klasyczne Arystotelesowskie określenie prawdy, stwierdził, iż stanowi ona wynik akceptacji danego sądu przez podmiot poznający na podstawie kryterium użyteczności. Rzeczywistość definiował jako pluralistyczną i konkretną - jej poszczególne elementy cechować miała jego zdaniem względna niezależność od całości (tzw. tychizm), przy jednoczesnej więzi z elementami sąsiednimi (tzw. synechizm).
Niektóre prace: Pogadanki psychologiczne (1899, wydanie polskie 1902), Doświadczenie religijne (1902, wydanie polskie 1918), Pragmatyzm (1907, wydanie polskie 1957), Probierz prawdy (1909, wydanie polskie 1911).
Inne na ten temat: Strumień świadomości, Uniwersytet Harvarda w Cambridge, Thorndike Edward Lee, Pluralizm, James Henry, Personalizm, Pragmatyzm.
INNE
Wyniki wyszukiwania:
James Henry
Europa - Literatura powszechnia
James Henry (1843-1916), pisarz amerykański; brat Williama, filozofa. Pochodził z Nowego Jorku, nad jego wykształceniem czuwał ojciec, filozof i...
Personalizm
Encyklopedia WIEM
Personalizm, koncepcja filozoficzna, której początki można odnaleźć w starożytności, m.in. u sofistów, rozwinięta przez św. Augustyna w...
Pluralizm
Encyklopedia WIEM
Pluralizm, w filozofii pogląd, wg którego istnieją odrębne rzeczywistości (pluralizm ontologiczny), a w poznaniu wiele czynników, elementów...
Pragmatyzm
Encyklopedia WIEM
Pragmatyzm, kierunek filozofii XX w. wywodzący się z angielskiego empiryzmu, ukształtowany w Stanach Zjednoczonych. Idea i nazwa pragmatyzmu...
Strumień świadomości
Europa - Jezyk polski
Strumień świadomości, odmiana monologu wewnętrznego, zastosowany po raz pierwszy przez francuskiego propagatora symbolizmu E. Dujardina w...
Thorndike Edward Lee
Encyklopedia WIEM
Thorndike Edward Lee (1874-1949), amerykański psycholog, uczeń W. Jamesa. 1899-1941 profesor Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku, od 1942...
Uniwersytet Harvarda w Cambridge
Encyklopedia WIEM
Uniwersytet Harvarda w Cambridge, Harvard University, założony w 1636 przez władze angielskiej kolonii Massachusetts w Newtown koło Bostonu...
Za: [link widoczny dla zalogowanych]
Strumień świadomości 3
Termin literacki, oznaczający rodzaj monologu wewnętrznego po raz pierwszy wykorzystany przez Jamesa Joyce'a w Ulissesie. *
* [link widoczny dla zalogowanych]
Autor zainspirowany został przez mało znaną wtedy małą powieść Edouarda Dujardina, Wawrzyny już ścięto, stosującą monolog wewnętrzny i pismami Zygmunta Freuda, który przewidział strumień świadomości (później opisywany przez Williama Jamesa. Przedtem Joyce korzystał z monologu wewnętrznego już w Dublińczykach i Portrecie artysty z czasów młodości. Strumień świadomości wykorzystał jeszcze w "Finnegans Wake". Następnie strumień zaczęli wykorzystywać inni pisarze, Virginia Woolf, po raz pierwszy w Pani Dalloway, William Faulkner we Wściekłości i wrzasku i innych dziełach, Hermann Broch, Samuel Beckett i inni. W Polsce strumień świadomości wykorzystywali między innymi Jerzy Andrzejewski i Zofia Nałkowska. Podobnym stylem pisał także Witold Gombrowicz pisząc niejako językiem stereotypów języka polskiego, natury człowieka, sytuacji. Takiego rodzaju strumień świadomości użył w Trans-Atlantyku.
Strumień świadomości to jest w pierwszym znaczeniu zapis umysłowego przeżywania człowieka. Uchwycenie rzeczywistego przeżywania człowieka. Wiąże się z tym zapis myśli i odczuć, narracja wyłącznie subiektywnymi odczuciami. W drugim znaczeniu strumień świadomości jest swoistym stylem, połączeniem umysłu rzeczywistej chwili i swoistą summą odczuć jednej chwili. Dlatego czasowość dzieła jest zbudowana z wielu pozornie realnych światów. W strumieniu świadomości drugiego znaczenia zdarza się narracja narratora wszechwiedzącego, który nie tylko opowiada myślami głównego bohatera, ale i wieloma innymi tworząc przestrzeń świadomości. Doskonale widoczne jest to w Ulissesie, gdzie w grę wchodzą myśli wielu opisywanych osób. W Absalomie, Absalomie... Faulknera natomiast widoczne jest świadome ukazanie relatywistyczności prawdy z punktu widzenia wielu osób.
Za: [link widoczny dla zalogowanych]
STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI 4
w anglosaskiej terminologii teoretycznolit. nazwa monologu wewnętrznego w postaci, jaką nadał mu J. Joyce w Ulissesie oraz w utworach nawiązujących do tego pierwowzoru; jedna z najczęstszych form podawczych w strukturze powieści XX w.; oddaje swobodny tok myśli narratora lub bohatera lit. w stanie przedsłownym, a przez to silnie emocjonalny i nie poddany racjonalnemu uporządkowaniu; jego zastosowanie umożliwia głębszą prezentację ukrytego "ja" podmiotu wypowiedzenia.
Zgodnie z intencjami pierwszych teoretyków s.ś. i monologu wewnętrznego (E. Dujardin, Wawrzyny już ścięto) jest to swoiste "mówienie myślami", a więc bezgłośne i przeznaczone wyłącznie dla podmiotu mówiącego (tzn. nie skierowane do żadnego realnego odbiorcy). Treścią s.ś. są nie tylko myśli, ale przede wszystkim emocje, fragmenty wspomnień, snów, marzeń na jawie, halucynacje, w związku z czym nie występują tu żadne logiczne, syntaktyczne ani nawet podmiotowe reguły strukturowania poszczególnych sekwencji wypowiedzi, co może prowadzić w skrajnych przypadkach do zatarcia jej czytelności (pojawiają się nieartykułowane sylaby lub fragmenty słów, jedno zdanie "nakłada się" na inne itd.).
Pierwotne formy s.ś. pojawiają się już w epoce klasycyzmu franc. (Racine) oraz w literaturze XIX w. (Stendhal, V. Hugo, G. Flaubert, J.I. Kraszewski, E. Orzeszkowa), jednak najbardziej rozwinęli go twórcy epoki modernizmu (H. James, J. Conrad, A. Gide) i zwł. awangardy powieściowej XX w. (oprócz J. Joyce'a także V. Woolf, W. Faulkner, H. Broch); wśród pisarzy pol. s.ś. jako podstawową formę podawczą narracji powieściowej stosowali m.in. Z. Nałkowska, J. Kaden-Bandrowski, T. Breza, W. Mach, L. Buczkowski, K. Brandys, A. Kuśniewicz, J. Andrzejewski.
zobacz również:
AMERYKAŃSKA LITERATURA, BITOW Andriej G, DOS PASSOS John, FAULKNER William, JOYCE, MONOLOG, STERNE, ŚWIADOMOŚĆ, WOOLF
Za: [link widoczny dla zalogowanych]
. |
|
