Arch

Administrator · Administrator

EROTYZM GRECKI I INNYCH KLUTUR

Grecka kultura, zwłaszcza filozofia oraz sztuka, kreująca ideał piękna ciała, apollińska postawa życiowa, archetypy ról płciowych czy zachowań seksualnych zaważyły aż do XX w. na mentalności Zachodu.

Mitologia Grecji zawiera panteon bóstw obojga płci. Ich życie małżeńskie oraz seksualne jest bogate i zróżnicowane. Zeus - główny bóg Olimpu słynął ze swych licznych romansów. Jego małżonka Hera była patronką kobiet i małżeństwa, Hestia - opiekunką domowego ogniska, Atena - dziewic, mądrości i wojen, Artemida - porodów oraz młodych dziewcząt, Afrodyta - piękności oraz miłości, Demeter - patronką płodności i urodzaju. Dionizos (Bachus) był czczony jako bóg wina oraz odradzającej się natury, zaś jego kult zawierał elementy orgiastyczne. Istniał też kult o charakterze fallicznym (kult fallusa), w którym dochodziło m.in. do defloracji dziewic fallusem wykonanym z drewna bądź kamienia. W procesjach noszono wielkie fallusy w koszach, udekorowanych kwiatami.

W mitologii oraz literaturze liczne są motywy o treści seksualnej, np. kazirodztwo, Edyp, kastracja, a także, pederastia, motywy seksualne w literaturze (np. Homer, Safona, Ajschylos, Arystofanes), filozofii i poezji są bardzo powszechne. Sztuka nie podkreślała cech płci, atrakcyjność ciała polegała na optymalnych proporcjach oraz ruchu. Motyw ciała męskiego dominował jako synonim piękna.

Rodzina antycznej Grecji zachowała trwałość modelu patriarchalnego i monogamicznego. Kobiety miały wysoką pozycję, brały udział w życiu religijnym, społecznym oraz towarzyskim. Między małżonkami istniały więzi partnerskie, acz w modelu patriarchalnym. Obowiązywała tam monogamia - Grecy uważali, że wprowadzenie do domu wielu żon jest wyrazem barbarzyństwa. Mąż miał przywilej posiadania nałożnic, małżonkowie żyli w jednym domu, lecz mieli oddzielne sypialnie, oddzielnie spożywali posiłki, a nawet oddzielnie się kąpali. Liczne źródła wskazują, iż kobiety dbały o stroje i uciekały się do kokieterii, aby podtrzymać zainteresowanie sobą mężów. O wyborze męża dla córki decydował ojciec. Zapraszał do domu kandydatów, gościł pewien czas i obserwował ich zachowanie, charakter oraz sprawność fizyczną. Małżeństwo było traktowane jako obowiązek wobec rodu i państwa. Osoby niezamężne nie były darzone szacunkiem, a nawet podlegały restrykcjom, np. w Sparcie bezżenni mężczyźni musieli nago obchodzić rynek śpiewając piosenki. Kobiety zostawały mężatkami średnio w wieku 15 lat. Ceremonia zawarcia małżeństwa była barwna i bogata. W dniu wesela dom panny młodej przystrajano kwiatami i dokonywano uroczystej kąpieli. Podczas wesela osłonięta welonem panna młoda siedziała oddzielnie, a zaproszeni goście bawili się i śpiewali nierzadko seksualne w treści piosenki. Żonę uroczyście przenoszono do domu męża. Zamężna kobieta goliła pannie młodej głowę, ubierała ją w męski strój oraz zostawiała w ciemnościach. Potem przychodził mąż, rozwiązywał żonie pas i przenosił ją na inne łoże, po akcie seksualnym spał w gronie kolegów - zachowanie to miało wyrażać potrzebę uniknięcia gniewu zazdrosnego bóstwa chroniącego dziewictwo.

Od V wieku p.n.e. zaczyna się zmieniać pozycja kobiety, podział płci staje się ostry, żony zostają całkowicie podporządkowane mężom, nie mają praw obywatelskich i współdecydowania o sprawach majątkowych. Nie posiadają wolności poruszania się, całe dnie spędzają w domu, na ulicę mogą wychodzić jedynie w towarzystwie niewolnic.

Narodziny dziecka, zwłaszcza syna, były obchodzone bardzo uroczyście. Jeżeli urodziła się córka - dom przystrajano wstążkami, jeżeli syn - gałązkami oliwki. W siódmym dniu po narodzeniu odbywała się uroczystość, polegająca na oficjalnym uznaniu dziecka przez ojca. Polegała ona na podniesieniu dziecka do góry oraz obnoszeniu wokół domowego ogniska. Jeżeli ojciec nie chciał uznać dziecka, było wyrzucane na śmietnik. W Sparcie dzieci kalekie i słabe zabijano. Pożądanym modelem dzietności był 1 syn i 1 córka. Do 6.-7. roku życia dzieci obojga płci były wychowywane razem, później je rozdzielano i syn przechodził pod opiekę ojca. Grecy uważali, że dzieci nie wolno rozpieszczać, ale nie należy ich również zbyt surowo traktować.

Małżeństwo musiało być monogamiczne, chociaż mężczyzna mógł mieć szereg kobiet poza domem. Małżonkowie mało ze sobą rozmawiali. Bogata instytucja heter umożliwiała im realizację potrzeb tak seksualnych, jak i intelektualnych. Pod panowaniem Imperium Rzymskiego obowiązywały stereotypowe role płci i patriarchalny model rodziny. Mężczyźni utrzymywali emocjonalny dystans, opiekowali się kobietami, zaś dziewictwo córki związane było z ich poczuciem honoru.

Popularność homoseksualizmu była utożsamiana ze środowiskiem arystokracji i kultem męskiego ciała, sportem, służbą wojskową (wspólne przebywanie mężczyzn do 30. roku życia) oraz modelem nauczania opartym na silnej zależności intelektualno-emocjonalnej nauczyciela i ucznia. Pederastia postrzegana jako idealna (bez seksu) miłość do chłopców cieszyła się uznaniem ponad 300 lat i była traktowana jako pozytywny model wychowawczy. Grecy akceptowali homoseksualne kontakty tak długo, jak długo nie zagrażały rodzinie. Homoseksualność uznawali za część natury. Znane były również kontakty lesbijskie (Safona).

Hetera

W języku polskim określenie to ma dwa znaczenia:

* kobieta lekkich obyczajów, często wybitnie inteligentna oraz wykształcona, żyjąca w starożytnej Grecji;

* kobieta dokuczliwa, jędza, megiera

Hinduski erotyzm

Hinduizm obejmuje wiele nurtów myślowych, sześć głównych systemów filozoficznych - istnieją więc zróżnicowane postawy wobec seksualności oraz erotyzmu.

W mitologii istnieją liczne powiązania z seksualnością i płcią, np. jedna z mitologii o stworzeniu mówi o narodzinach świata z pierwiastka żeńskiego (Soma - wody matczyne) oraz męskiego (Agni - mężczyzna uosabia ognistą energię); zarodek życia powstał z wody i z niego wyrasta drzewo kosmiczne. W innej wersji mówi się o dwóch drzewach: męskim oraz żeńskim, a bogowie są w nim jak gałęzie. Djaus, tzn. Niebo jest uosobieniem ojcostwa, ukazuje się go w postaci czerwonego byk wypełnionego nasieniem; Waruna to męskie bóstwo surowości i ojcostwa; Ratri (Noc) jest bóstwem żeńskim ochraniającym, źródłem bezpieczeństwa; Wisznu (Przenikający) jawi się w postaci młodego mężczyzny i zapewnia płodność; Indra, najpotężniejszy z bogów, jest mężczyzną dysponującym ogromną siłą, pełni rolę ojcowską; Kali - siostra Wisznu to kosmiczna matka, uosobienie niebezpiecznej kobiecości (krew, trzy oka, naszyjnik ze ściętych głów, ozdoby z węży); Siwa jest jednym z najważniejszych bóstw Indii, którego symbolem energii tworzenia jest słup falliczny (linga); z jednego swojego boku wyłania Brahmę, a z drugiego Wisznu i łączy cechy obu płci; bogiem miłości jest Kama (inaczej zwany Manmathą), znany jako uosobienie sztuki miłosnej, przedstawiany z łukiem z trzciny cukrowej i kwietnych strzał. Innymi źródłami wiedzy o miłości są dzieje ziemskiego życia Kryszny oraz piękny poemat epicki "Ramajana".

W hinduizmie istnieje wiele wzorców miłości i modeli do naśladowania. Miłość nie jest jednak celem samym w sobie, nie może być podstawową orientacją życiową - ma wpływać i powracać do miłości Boga. Miłość zamyka się przede wszystkim w ramach małżeństwa i ma szerokie powiązania z kamą - rozkoszą seksualną. Zakochani w sobie małżonkowie mają wiele możliwości rozbudowywania sztuki miłosnej. Celem życia seksualnego jest rodzicielstwo, ale realizacji tego celu towarzyszy przyjemność, która jest czymś dobrym, gdyż pochodzi od Boga, jest jednak zanieczyszczona materialnie i dlatego może stać się źródłem cierpienia. Używanie środków antykoncepcyjnych jest hańbiącą metodą ograniczania rodziny. Innym celem życia seksualnego dla mężczyzny jest uspokojenie pożądania, "gdy ciało atakują zmysły, żona chroni je od zdruzgotania". Współżycie seksualne porównuje się do subtelnej walki, w której mężczyzna jest aktywny, a kobieta stawia opór. Ars amandi traktowano jako wyraz demonstracji męskiej siły i kobiecego oporu i formę znalezienia przyjemności seksualnej. Rozbudowywano zatem dokładne opisy potęgowania rozkoszy; ponad 90 pozycji współżycia seksualnego (pozycje często noszą nazwy zwierząt, np. kot, pies, osioł, krowa, żaba, tygrys).

W hinduizmie kobiety są oceniane jako bardziej seksualne i zdolne do bogatszej gamy przeżyć seksualnych. Ceniono doprowadzenie kobiety do orgazmu, ponieważ udana więź seksualna i miłość czynią z kobiety osobę nie tylko zadowoloną i szczęśliwą, ale także wierną, silną i altruistyczną.

Seks ma również znaczenie mistyczne - ukazuje człowiekowi prawdę wszechświata, jego zmysłowość wiąże się z energią i siłami kosmosu. "Bhagavadgita" ostrzega jednak, że życie seksualne może być źródłem poczucia szczęścia, ale to właśnie szczęście jest największym wrogiem człowieka. Powinno być poddane samokontroli, ponieważ łatwo w nim zapomnieć o upływającym czasie i zatopić się w wymiarze teraźniejszości. Hinduizm ceni ascezę seksualną oraz celibat jako drogi prowadzące do wyzwolenia z uwarunkowań materialnych oraz oddania się rozwojowi duchowemu. Droga ta wymaga opanowania, dystansu i przewodnictwa duchowego.

Potępiane jest kazirodztwo, cudzołóstwo, homoseksualizm, prostytucja, gwałt i zoofilia (w następnym życiu grozi wcielenie się w stan zwierzęcia).

Tradycyjna rodzina indyjska opierała się na patriarchacie, liczyła 40-50 osób. Dwukrotnie w ciągu dnia wszyscy jej członkowie zbierali się przed domowym ołtarzem, składając ofiary. Wszystkie warstwy społeczne wysoko ceniły dzieci, które darzono miłością. Okres ciąży wiązał się z licznymi rytuałami i zabiegami, mającymi na celu ochronę zarówno kobiety, jak i dziecka. Po porodzie ojciec wypowiadał nad dzieckiem wersety z wed, karmił je miodem, życząc wszelkich cnót i szeptał jego imię. Przez pierwsze lata życia potomstwem opiekowała się matka.

Małżeństwo było traktowane jako trwałe. Zawierano je w młodym wieku, poprzedzano odpowiednim przygotowaniem, także seksualnym. Kobietę wychowywano w wielkim poszanowaniu macierzyństwa. Małżeństwo kojarzyli rodzice, a astrolodzy ustalali termin ceremonii. W tradycyjnych Indiach ceremonie weselne były bardzo bogate: ciało nacierano wonnymi maściami i olejkiem sandałowym, polewano perfumowaną wodą, osuszano dymem kadzideł, malowano, przystrajano, a na czole kobiety robiono złoty znak weselny. Zwieńczeniem tej uroczystości była wspólna modlitwa przed ołtarzem oraz bogaty orszak. Mąż ślubował żonie zapewnienie trzech rzeczy: dharmy (pobożności), arthy (bogactwa), kamy (rozkoszy). Po ceremonii młodzi przez następne trzy noce nie podejmowali współżycia. Czwartego dnia żona odwiązywała żółtą taśmę umocowaną przez matkę na przegubie ręki, co symbolicznie wyrażało zerwanie więzi z domem rodzicielskim. Potem małżonkowie składali przepisane zwyczajem ofiary. W kolejnych dniach i nocach małżonkowie stopniowali zakres intymnych pieszczot i dochodziło do pełnego współżycia.

Regulacja sakralna i obyczajowa dotyczyła całego codziennego życia rodziny. W świętej księdze Bhagavadgita znajdujemy określenia postawy wobec życia rodzinnego: pokora, wolność od dumy, łagodność, tolerancja, prostota, czystość, wytrwałość i samokontrola, wyrzeczenie się przedmiotów zadowalania zmysłów, wolność od fałszywego ego, świadomość zła płynącego z narodzin i śmierci, starości i choroby, brak przywiązania do dzieci, żony, domu, uznanie znaczenia samorealizacji i filozoficznych poszukiwań Absolutnej Prawdy. Życie rodzinne jest traktowane jako etap przejściowy (pierwsza ćwiartka życia jest poświęcona nauce i wstrzemięźliwości, druga życiu rodzinnemu i zawodowemu, trzecia, po pierwszym wnuku, dotychczas zaniedbywanym zajęciom, czwarta to przerwanie więzi rodzinnych i kastowych), miejsce zdobywania zasług oraz spełniania obowiązku religijnego oraz społecznego. Po wychowaniu dzieci mężczyzna powinien zwrócić się ku religii, kontemplacji. Postuluje się konieczność porzucenia życia rodzinnego w przypadku, gdy jest ono przeszkodą w rozwoju duchowym. W hinduizmie życie seksualne, małżeństwo, rodzina są traktowane jako niższa forma bytu, wyzwolenie to wolność od zwodniczego przywiązania do swego ciała i wszystkiego, co jest z nim związane - żony, dzieci, domu, ponieważ oddanie dla Kryszny jest porzuceniem wszystkich przywiązań. Przywiązanie do świata materialnego jest ścieżką ciemności, a do Kryszny ścieżką światła.

Japoński erotyzm

W Japonii nakładają się na siebie różne tradycje: mitologii, szintoizmu i buddyzmu. Szintoizm jest odwieczną religią Japończyków; największym dobrem według tej religii jest życie, a wszystko powstaje dzięki przyciąganiu płci. Treści erotyczne można znaleźć w wielu legendach, np. o stworzeniu świata lub o niewidzialnym kochanku w postaci węża, o ciążach dziewic, związkach bóstw z ludźmi.

W kulturze Japonii niezwykle bogato rozwinęła się symbolika erotyczna, np. symbolem fallusa są pałki, korzenie białej rzodkwi, włócznie, strzały; symbolami kobiecymi są: talerze, brzoskwinie, wieńce-podkowy, łopatki do ryżu itp. W panteonie bóstw znajduje się pięć par męsko-żeńskich stwarzających świat. Do dnia dzisiejszego istnieją płaskorzeźby przedstawiające cechy obu płci i będące obiektem czci.

Kultura japońska bardzo wcześnie włączyła seks do codzienności; sztuka kochania, spisana już w IX w. w wielu podręcznikach mówi o intymnym złączeniu języków obojga partnerów w czasie współżycia albo o kontaktach lesbijskich oraz seksie grupowym. We wsiach japońskich po dziś dzień można spotkać rzeźby przedstawiające współżyjącą parę. Kult fallusa był tak powszechny, że homoseksualizm nie był traktowany jako dewiacja. Kontakty seksualne zabronione były bonzom (kapłanom), ale ich asceza była raczej wyjątkiem. Już od X w. w Japonii bardzo popularna stała się instytucja gejszy. Gejsza zajmuje specyficzne miejsce w symbolice erotyzmu japońskiego - jej powołaniem jest bardziej przysparzanie rozrywki umysłowej mężczyznom, niż zaś zaspokajanie ich potrzeb seksualnych. Dzięki wszechstronnej edukacji (od 10. roku życia), zwłaszcza w zakresie literatury, muzyki i tańca oraz osobistemu urokowi, gejsze uprzyjemniały czas gościom pana domu, nierzadko pośrednicząc w interesach handlowych i pertraktacjach natury politycznej.

Prostytutki były traktowane jako oddzielna grupa zawodowa. Edukacja adeptek do tego zawodu również była długotrwała oraz złożona - kobiety uczyły się śpiewu, muzyki i ceremoniału podawania herbaty, a dopiero po kilku latach sztuki miłosnej. Po odsłużeniu pewnej liczby lat wracały do normalnego życia i znów uchodziły za porządne kobiety. W Japonii nie gardzono prostytutkami, nawet, zależnie od swej pozycji oraz talentów, mogły zajmować zaszczytne miejsca. Do dzisiaj obchodzi się święto związane z prostytucją - kobiety przebierają się wtedy za mężczyzn, a mężczyźni za kobiety. W XIX. w., w wyniku nawiązania kontaktów z Zachodem zwiększył się dystans między płciami, zaczął zanikać obyczaj współżycia przedmałżeńskiego, samurajowie narzucali podrzędne role kobiece, zróżnicowały się typy małżeństw.

W rodzinie japońskiej istotna była genealogia służąca utrzymaniu ciągłości rodziny, uwiecznieniu jej członków. Rodzina była patriarchalna i autorytet jej głowy opierał się na prawodawstwie oraz obyczajach. Poza sprawowaniem władzy do głowy rodziny należała troska o zachowanie harmonii, ładu oraz dobrobytu, w okresie średniowiecza osoba ta mogła nawet decydować o życiu i śmierci członków rodziny. Okazywanie szacunku i posłuszeństwa głowie rodziny było traktowane jako podstawowa cnota dzieci; jakiekolwiek przejawy nieposłuszeństwa były surowo karane (np. wykluczenie z rodziny, wymazanie imienia ze spisu rodzinnego). Wszelkie decyzje członków rodziny w kwestii wyboru zawodu, pracy, partnera do małżeństwa, podróży musiały być poprzedzone uzyskaniem zgody. Ceniono starość oraz długowieczność. W przypadku śmierci ojca uprawnienia głowy rodziny otrzymywał syn zmarłego; zależnie od epoki najstarszy, najmłodszy lub najdzielniejszy. W przypadku braku potomka męskiego głową rodziny mogła stać się kobieta.

W rodzinie japońskiej cieszono się z narodzin dużej ilości dzieci, ponieważ dzięki nim rodzina uwieczniała swoje istnienie i pomnażała stan bycia. Wiek dziecka liczono od poczęcia. W 5 roku życia dziecka odbywała się ceremonia obcinania włosów, a w 7 roku życia "wyjście z dzieciństwa", dalsze ceremonie były związane z okresem dojrzewania, co przypadało na wiek 13-15 lat. Dzieci były wcześnie wprowadzane w tajniki życia seksualnego, a wiele elementów tej edukacji wiązało się z obserwacją życia rodziny, w której seks nie stanowił tabu.

Ważnym momentem życiowym było zawarcie małżeństwa, na które musiała wyrazić zgodę głowa rodziny. Ceremonie ślubne wiązały się z obrzędowym piciem sake. Panna młodą wprowadzano do rodziny męża jako jej pełnoprawnego członka. Instytucja małżeństwa była podporządkowana rodzinie, jej obyczajom i interesom. Do rodziny japońskiej należało wiele osób, średnio 30-50.

Do XIX wieku w kraju tym istniała poligamia. Małżeństwo wiązało się z pozycją społeczną i materialną. Wyrazem tego była hierarchia żon i konkubin, pochodzenie i majątek żon. W kulturze Japonii seksualność jest postrzegana jako naturalne zjawisko, jedna ze sfer życia, a kontakty seksualne nie są obciążone poczuciem winy.

U kobiet ceniono małe piersi, pośladki, ubiór. Duże znaczenie mają formy grzecznościowe - zamiast bezpośredniego wyrażania życzeń operuje się porównaniami, przenośniami, symbolami, np. mężczyzna, który dąży do kontaktu seksualnego mówi o chęci uczenia się o kwiatach itp. Ceremoniał zastępuje pieszczoty wstępne. Wiele uwagi poświęca się stosunkom seksualnym: istniej dużo zmieniających się pozycji i pocałunków. Zaleca się stosowanie afrodyzjaków, odpowiedniej diety, różnych narzędzi, np. prezerwatyw z wypustkami.

Japońską sztukę miłosną charakteryzują: miłość bez zahamowań i poczucia winy, swoboda, znajomość i stosowanie wielu pozycji seksualnych, akceptacja przyjemności seksualnej "samej w sobie", kontakty oralne, spontaniczne ujawnianie pożądania, rozkoszy, przyjemności. Sztuka erotyczna, niepozbawiona humoru, pełna jest scen o treści seksualnej, które są ilustracją historyjek erotycznych, formą instruktażu, występuje w nich wiele symboli (głównie fallicznych).

Klitoridektomia

Zabieg usunięcia łechtaczki, rzadziej także warg sromowych. W niektórych kulturach jest stosowany do dzisiejszych czasów. Oblicza się, że w Afryce dotyczy ponad 20 milionów kobiet. Zabieg usunięcia łechtaczki ma różne znaczenie w zależności od kultury, np. ułatwienie współżycia seksualnego, porodów, jako symbol wkroczenia w dojrzałość, świadectwo dorosłości, krew wiążąca świat żywych ze światem zmarłych. Jakkolwiek narasta sprzeciw wobec tego brutalnego, okaleczającego na całe życie zabiegu, nadal stosuje się go w wielu kulturach.

Koro

Zespół lękowy występujący u Chińczyków w Azji Południowo-Wschodniej, polegający na poczuciu wciągania członka do jamy brzusznej; towarzyszy temu panika.

Kuvada

Zjawisko znane w wielu różnych kulturach - męski wariant ciąży. Doniesienia o syndromie Kuvada znane są z Chin, Indii, mitologii Irlandczyków, Celtów, Basków. Na podstawie opisów można wyodrębnić 3 formy tego zespołu.

Prenatalna polega na podporządkowaniu się "mężczyzny w ciąży" różnym tabu dietetycznym, zakazowi polowań oraz sprawowania różnych prac.

Drugi wariant, to wariant porodowy, w którym mająca rodzić kobieta usuwała się w cień, w domu zostawał mężczyzna i otoczony przez bliskich nader przekonująco oraz ekspresyjnie "rodził" dziecko. To na mężczyznę spływały wszelkie zaszczyty rodzicielstwa przy minimalizowaniu roli oraz pozycji matki.

Wariant poporodowy jest rzadziej spotykany - mężczyzna "karmi" w nim niemowlę.

Syndrom ten występuje w wielu kulturach zdominowanych przez mężczyzn. Badania na terenie współczesnej Europy i Stanów Zjednoczonych wykazały, że u 20 % mężczyzn występują podobne zjawiska w trakcie ciąży partnerki. Objawy są zróżnicowane: mężczyźni odczuwają zaburzenia jelitowe, nudności, wymioty, bóle głowy, brzucha, podbrzusza, zębów, drżenia mięśni, zmiany łaknienia, pociąg do pewnych pokarmów, przyrost wagi, pojawia się nawet ginekomastia. Okazało się, że fenomen ten u mężczyzn z nietradycyjnych kultur ma charakter podświadomy. Jest to typowy zespół psychosomatyczny. Ojciec mającego urodzić się dziecka ujawnia somatyczne objawy pojawiające się w trakcie ciąży kobiety, choć nie mają one żadnych fizjologicznych podstaw. Symptomy takie pojawiają się najczęściej w przypadku pierwszej ciąży kobiety, zaczynają się w pierwszym trymestrze ciąży, a nasilają w ostatnich miesiącach, z reguły kończą się z porodem. Zjawisko to tłumaczone jest podświadomymi mechanizmami związanymi z relacjami partnerskimi i innymi uwarunkowaniami psychicznymi.

Kultura a seksualność

Kulturowe uwarunkowania seksualności człowieka okazują się mozaiką różnych tradycji, obyczajów i odrębności. Z badań seksuologii transkulturowej wynika, że potrzeby i zachowania seksualne człowieka w dużej mierze są uwarunkowane systemem kulturowym. Wpływa on na zachowanie w rodzinie, począwszy od urodzenia, poprzez oddziaływanie środowiska rówieśniczego, identyfikację z płcią i role płciowe, normy i zasady, kończąc na obyczajowości i systemie prawnym.

Kultura uwarunkowuje także samoocenę w roli męskiej i kobiecej, relacje między płciami, komunikację werbalną i pozawerbalną, rytuał zalotów, postawy wobec ciała, współżycia seksualnego. Kreuje normy i granice między tym , co "normalne" i "nienormalne". Wpływa również na koncepcje miłości i formy wyrażania jej poprzez aktywność seksualną.

Można wyróżnić kilka typów kultur seksualnych: apolińskie (Apollo), liberalne, orgiastyczne, mistyczne, represyjne, purytańskie, neurotyczne itp. Każda z nich kreuje odmienne modele życia seksualnego.

Istnieje zarazem wiele podobieństw w traktowaniu płci i seksu w różnych kulturach świata. Na przykład okazuje się, że kryteria doboru partnera okazują się dosyć podobne. Fakt ten oznacza, że mimo zróżnicowania kulturowego istnieją też uniwersalne potrzeby i postawy. Okazuje się, że mężczyźni cenią najbardziej: młodszy wiek partnerki, atrakcyjność fizyczną, gospodarność oraz brak wcześniejszych doświadczeń seksualnych. Wymagania kobiet są większe; obejmują dobre perspektywy finansowe partnera, dojrzałość, inteligencję, ambicję, przedsiębiorczość, podobny poziom wykształcenia, wysoką pozycję społeczną, to samo wyznanie i starszy wiek.

Latah

Zaburzenie seksualne kobiet na Jawie, w Birmie, Tajlandii, na Filipinach, Syberii, w Japonii, Kanadzie, Tybecie, Mongolii oraz na Madagaskarze, polegające na pojawieniu się specyficznych napadów, trwających od kilku minut do kilku godzin. Charakteryzuje się ono następującymi objawami: paniczny lęk, seria wulgarnych wypowiedzi, zmiany mimiki, podniecenie, bezładna ucieczka przed siebie.

Mitologie seksualne

# Legendarne treści utrwalone w świadomości społecznej wielu pokoleń, kreujące określone dla danej kultury postawy wobec płci.
# Fałszywe, lecz upowszechnione mniemanie o męskości lub kobiecości, kształtujące konkretne, nierzadko patologiczne nastawienia seksualne. Przykłady typowych mitów w naszej kulturze: "mężczyzna powinien mieć zawsze erekcję" albo "kobieta zawsze może współżyć seksualnie", "należy mieć orgazm w tym samym czasie", "wielkość członka decyduje o przeżyciach seksualnych kobiety", "mężczyzna jest odpowiedzialny za życie seksualne" i wiele innych (wszystkie wymienione stwierdzenia są fałszywe).

Rzymski erotyzm

Starożytni Rzymianie traktowali seksualność jako naturalną sferę życia i oddawali ją pod opiekę bogom. Powszechny był kult fallusa, np. według starorzymskiego rytuału ślubnego narzeczona, zanim jej ciało posiadł małżonek, musiała usiąść na fallusie bożka odpowiedzialnego za płodność; odnowiono kult Priapa - bożka z członkiem w stanie erekcji, noszono amulety w kształcie fallusa. Stopniowo erotyka nabierała różnych cech sadyzmu, znana była zoofilia, stosowano też liczne formy pomocnicze w osiąganiu rozkoszy i różnego typu afrodyzjaki. Spośród metod antykoncepcyjnych praktykowano płukanie pochwy oraz kondomy. Misteria miały charakter orgiastyczny. Współżycie odbywało się w świątyni, publicznie, jako symbol tworzenia oraz płodności. Seksualność traktowana była coraz bardziej fizjologicznie. Z tego okresu pochodzi słynna "Sztuka kochania" Owidiusza (I w. p.n.e. - I w. n.e.). Utwór jest poświęcony przede wszystkim opisom strategii i taktyk uwodzenia, gry miłosnej, zaleceniom higienicznym i kosmetycznym.

Taniec erotyczny

Taniec wywołujący skojarzenia, a nawet podniecenie seksualne u osób tańczących lub obserwatorów. Do takich tańców zalicza się: tango i tańce latynoamerykańskie, w innych kulturach, np. w islamie tzw. "tańce brzucha". Taniec może stać się elementem gry wstępnej, a nawet ars amandi.

Waginy kult

Kult pochwy - występował w tych kulturach, w których przypisywano duże znaczenie bogom, a także demonom odpowiedzialnym za zapłodnienie, poród, ochronę matki i dziecka. Gdy wyobrażenia o bogach personifikowano, nadawano im wyolbrzymione cechy seksualne, np. dużą szparę sromową lub wargi sromowe.

Hasła przygotowano na podstawie: Zbigniew Lew-Starowicz: Miłość i seks. Słownik encyklopedyczny. Wrocław 1999

Astrologia a seks

Udanym związkom sprzyjają najczęściej następujące cechy partnerów: dojrzałość, inteligencja, tolerancja, przyjacielskość, ofiarność, wzajemna atrakcyjność, podobne temperamenty seksualne, czy szczęśliwy dom rodzinny. Podstawową wartością typologii zodiakalnej jest stwierdzenie, iż istnieje zróżnicowanie charakterów ludzkich i jedne z nich bardziej, inne mniej ułatwiają osiąganie harmonii w związku, ale inność charakteru nie jest podstawowym czynnikiem w określaniu szans na satysfakcję w życiu małżeńskim. Typologia zodiakalna, ocenia zgodność oraz podobieństwo kilku ważnych dla więzi partnerskiej cech, takich jak: seks, miłość, małżeństwo, przyjaźń, prowadzenie gospodarstwa domowego.

Bliskiego Wschodu seks

MEZOPOTAMIA
W kulturze Mezopotamii rodzina była patriarchalna. Pełnia władzy należała do ojca. Małżeństwo było zawierane w formie kontraktu, narzeczony płacił teściom cenę nabycia kobiety. Rozwód był dozwolony tylko w przypadku niepłodności i długiej nieobecności męża w domu. Dziedziczenie dotyczyło linii męskiej, ujawniano większą radość w przypadku urodzenia się syna. Przejawiano negatywną postawę wobec celibatu i niepłodności.

Wybierając towarzysza życia, brano pod uwagę nie tyle skłonności uczuciowe, ile dobro instytucji rodziny. Rodzice kojarzyli pary oraz zawierali kontrakt; odstąpienie od niego oznaczało konsekwencje materialne. Dziewictwo narzeczonej było wysoko cenione. Przed ślubem narzeczony lub jego rodzice płacili za przyszłą żonę. Zawarcie kontraktu było uroczyste, w obecności świadków i zapisywane przez urzędnika na glinianej tabliczce. Kobieta spod władzy ojca przechodziła pod władzę męża. W dniu zaślubin ważny był ceremoniał kąpieli panny młodej i nakrycia jej głowy welonem. Lubowano się w pachnidłach i kosmetykach.

Po urodzeniu się dziecka, w oparciu o wróżby i horoskopy, badano jego przyszłość. Imię dziecku nadawał ojciec. W pierwszych latach życia dzieci pozostawały pod opieką matki, ale ważne decyzje podejmował również ojciec. Synów wcześnie przysposabiano do przyszłego zawodu, zaś córki przygotowywano do roli przyszłej żony.

Obyczajowość sprzyjała swobodzie seksualnej mężów, którzy mieli nałożnice i często korzystali z usług prostytutek. Ceniono liczne potomstwo, ponieważ wielka rodzina umożliwiała rodzicom bezpieczeństwo w późnych latach życia.

Jednym z najstarszych wierzeń był kult bogini-matki i wiążący się z nim kult płodności. Świat bóstw przypominał zorganizowane społeczeństwo ludzkie; bogowie tworzyli rodziny, w których obrazy sielskie przeplatają się z "prozą życia". W kulturze Sumerów coraz większe znaczenie zdobywali kapłani oraz patrialchalne tradycje i prawa.

Kultura ta stworzyła najsłynniejszy epos tego obszaru - Gilgamesz. Prawdopodobnie nazwa dzieła wiąże się z prawdziwą osobą, żyjącą w XXVIII w. p.n.e., będącą królem miasta Uruk. W eposie znajdujemy liczne przykłady niespożytego temperamentu seksualnego Gilgamesza i zaprzyjaźnionego z nim boga Enkidu.

W religii babilońskiej ważną rolę spełniały kapłanki, które brały udział w ceremoniach zaślubin, oraz w prostytucji sakralnej. Jej początkowe znaczenie, wyrażające kult płodności, przerodziło się z czasem w zwykłą prostytucję. Magia oraz rytuały służyły wzmocnieniu potencji, modlono się do bogów, zaklinano demony, stosowano środki dopingujące, np. wcieranie proszku żelaznego z olejem w narządy płciowe i pępek. Partnerka poprzez zaklęcia i ekstatyczne okrzyki zachęcała mężczyznę do uprawiania miłości. Odwoływała się do sił dużych zwierząt, aby ich moc przeszła na partnera.

PERSJA

Najdawniejsze kulty oraz wierzenia ludów Iranu przypominają wierzenia Hindusów, co wskazuje na pokrewieństwo obu kultur. Najbardziej znaną religią dawnego Iranu był zaratusztranizm. Jak głosi legenda, Zaratusztra - rdzenny Irańczyk, mając 20 lat, odsunął się od świata, aby w kontemplacji przygotować się do pełnienia swej misji. Pierwszego objawienia doznał w 30. roku życia i w 630 r. p.n.e. wystąpił publicznie ze swoją nauką.

Punktem wyjścia stała się święta księga Awesta. Zaratusztra głosił, że cały kosmos i świat materialny obejmuje dualizm. Człowiek znajduje się jakby na linii frontu między dobrymi i złymi mocami. Największą cnotą w tej religii jest czystość oraz prawdomówność. Obowiązek czystości wiązał się również z unikaniem aktywności seksualnej typu rozwiązłego, spędzania płodu oraz homoseksualizmu. Ważny był ideał zdrowej moralnie rodziny. Kobiety w czasie menstruacji podlegały określonym rygorom i były odosobnione.

Z pnia tej religii wyrósł w V-VI w. n.e. mazdakizm, którego założycielem był Mazdak - dworzanin królów sasanidzkich, twórca radykalnych poglądów. Według niego w wyniku ścierania się zła i dobra powstają złe moce. By je usunąć należy m.in. znieść własność prywatną i haremy, wprowadzić wspólnotę majątkową mężczyzn i kobiet.

W mitologii dawnego Iranu często przewija się motyw odwracania płci, historia kuszenia mężczyzny przez kobietę i prowadzenia go ku zgubie. Z kultury irańskiej wywodzi się także najstarszy romans - dzieje Zariadresa i Odatis. Zariadres uosabiał szlachetność i dzielność, dokonywał niezwykłych czynów w imię miłości do królewny. Zoroastryzm zmienił tolerancyjną postawę kultury mezopotamsko-babilońskiej na bardziej rygorystyczną, np. współżycie seksualne nie służące prokreacji oceniał jako grzech, homoseksualizm był uznawany za zbrodnię gorszą od zabójstwa. Dualizm, koncepcja walki dobra ze złem, rygoryzm seksualny, koncepcja zbawienia zostały przyswojone przez Żydów, a wpływy manichejskie ważyły długo na losach obyczajowości seksualnej Europy.

FENICJA

Religia w Fenicji była wytworem wiejskiej cywilizacji i miała charakter naturalistyczny i dość prymitywny. Wywarła wpływ na ewolucję judaizmu, sprzyjając obostrzeniu obyczajowości seksualnej, np. kult bogini Asztarte, patronki płodności i miłości seksualnej był szczególnie ostro zwalczany przez proroków (jej kultowi towarzyszyły zachowania orgiastyczne, zaś przy jej świątyniach istniała prostytucja sakralna).

Buddyzm a seks

Nauka Buddy głosiła powstrzymywanie się od zła i gromadzenie zasług, oczyszczenie umysłu. Przesuwając akcent z rytualności i społecznej poprawności na osobistą prawość oraz spokój wewnętrzny, buddyzm wyzwolił zwykłego człowieka z więzów kastowych i nadał mu większą podmiotowość niż inne religie Wschodu.

Twórcą tej religii jest Budda (566-486 p.n.e). Do 29. roku życia był on żonaty, miał syna, żył w dostatku. Opuścił jednak dwór, podejmując życie wędrownego ascety. Przez 6 lat poddawał się ascezie na skraju śmierci. W 531 r. p.n.e. osiągnął "najwyższe oświecenie", stał się "przebudzonym". Odtąd przez blisko pół wieku prowadził działalność religijną, głosząc swoją naukę. Krytycznie traktował skrajności ascezy, głosił uniwersalizm, etykę solidarności ludzi, miłości, współczucia.

Wobec seksu buddyzm przyjmuje postawę dystansu. Zaleca ascezę jako sposób pokonywania zmysłowości w pewnych etapach życia. Rozwój człowieka przebiega według 12 faz - faza ósma to seksualność. Dla pełnego, właściwego rozwoju konieczne jest zdystansowanie się i wkraczanie w kolejne fazy. Wyzwolenie osiąga się poprzez wiarę, wiedzę oraz skupienie. Wiara doprowadza do wyzwolenia się wiedzy i do pełni świadomości. Karma, czyli uczynki z poprzedniego życia, uwarunkowuje kolejne narodziny w nowym wcieleniu. Ostateczną ucieczką od egzystencji jest nirwana, w której ustaje pożądanie i osiągnięty jest stan wolności.

Stosunek do kobiet jest ambiwalentny - kobieta jest "nosicielką zła", ale ma prawo do zdobywania świętości, lecz w następnym, męskim wcieleniu. Życie małżeńskie i rodzinne jest przejściową formą istnienia. Promowana jest relacja partnerska między małżonkami; nakazy etyczne zalecają: wzajemną miłość, szacunek, zapewnienie żonie dobrych warunków materialnych, wzajemną wierność. Celibat ułatwia osiąganie oświecenia, ale nie jest jego warunkiem. Osoby żyjące w małżeństwie i współżyjące seksualnie też mogą dojść do oświecenia, jeśli sprowadzi się seks do właściwego wymiaru.

Ten pełen umiaru i spokoju stosunek do ciała i seksu ustawiał je w wyważonej proporcji wobec rzeczywistości życia i pozwalał unikać skrajności, patologicznego poczucia winy. Być może to się stało przyczyną, dla której w świecie buddyzmu nie powstały traktaty erotyczne poświęcone sztuce miłosnej.

Istnieje jednak w buddyzmie nurt (tantryzm), w którym sprawy seksu zajmują poczesne miejsce. Dotyczy on głównie północnych Indii, Tybetu i Nepalu. Zaznaczają się w nim wyraźne wpływy hinduistyczne. Głosi on, że pozostawanie w postaci kobiety lub mężczyzny prowadzi do kolejnych reinkarnacji i utrudnia więź z bóstwem; aby to przezwyciężyć należy połączyć się z kobietą. Jej energia pobudza ciało mężczyzny i łącząc się z jego energią łączy się z wyższą mocą. Buddyjski tantryzm stworzył bogatą sztukę erotyczną o złożonej symbolice. Z dwóch rodzajów mandali jeden składa się z 405 bóstw i zawiera liczne treści seksualne. Nagość jest symbolem uwolnienia się od iluzji, uda są symbolem jedności szczęścia oraz mądrości, zaś czerwone ciało kobiety - symbolem poświęcenia się dla innych.

Chrześcijaństwo a seks

Religia o ponad dwutysiącletniej historii. Wywierała i wciąż wywiera wpływ wobec seksualności, erotyzmu, małżeństwa czy rodziny.

Postawy te można sprowadzić do kilku zasad: równość osobowa kobiety i mężczyzny, model związku monogamicznego oraz wyłącznie w nim dopuszczalne współżycie seksualne, a także zakaz masturbacji, jak też przedmałżeńskiego i pozamałżeńskiego seksu oraz seksu homoseksualnego, aborcji, wysoka ranga dziewictwa, cnoty, czystości, seksualnej ascezy.

Judaizm wniósł wiele do chrześcijaństwa: normy dotyczące seksu, negatywną postawę wobec wyrafinowania oraz dewiacji seksualnych, monogamiczny model rodziny, patriarchalizm, silną pozycję głowy rodziny, uległość żony wobec męża, sakralizację życia rodzinnego.

Ze Starego Testamentu do chrześcijańskiej doktryny religijnej przeniknęły m.in.: opis stworzenia człowieka, dzieje pierwszego grzechu (na długo uzasadniające wyższość mężczyzny i nieufność wobec kobiety), model kobiety wiernej, poddanej mężowi (Sara, Rebeka), zasady wychowawcze (przez karcenie i upominanie).

Nauka Chrystusa wprowadziła szereg nowych poglądów: zasadę nierozerwalności małżeństwa, wzmocnienie monogamiczności, życzliwy stosunek do życia rodzinnego oraz wobec kobiet, zmniejszenie rygoryzmu wobec tzw. kobiet upadłych, przykłady miłości ojcowskiej.

Święty Paweł wprowadził w doktrynę chrześcijańską duch rygoryzmu żydowskiego, np. przyznawał wyższą pozycję mężczyźnie, głosił ideę posłuszeństwa dzieci, celibat uznawał za słuszną formę życia, występował przeciw rozwodom, wyrafinowaniu seksualnym, homoseksualizmowi oraz kazirodztwu.

Późniejsze wskazania Ojców Kościoła wprowadziły pojęcie sakramentu małżeństwa, dzięki czemu wzrósł wpływ Kościoła na regulację zachowań seksualnych, warunków powstania małżeństwa, oceny postępowania rodziców, dzieci i małżonków wobec siebie. Najważniejsze znaczenie w doktrynie chrześcijańskiej miał sakrament małżeństwa, uzasadniający nierozerwalność tego aktu, wspólnotę duchową małżonków i podporządkowanie rodziny normom religijnym.

W chrystianizmie należy wymienić trzy podstawowe, odmienne koncepcje rodziny: katolicką, prawosławną oraz protestancką.

Polska jest pod zdecydowanym wpływem koncepcji katolickiej, dlatego też jest ona najlepiej znana.

Prawosławie ma bardziej mistyczne, emocjonalne nastawienie i postrzega człowieka jako część wspólnoty. Mniej ingeruje w życie swoich wiernych, również w zakresie seksu, ciała i płci. Przyjmuje bardziej wyrozumiałą postawę np. dopuszcza możliwość udzielania rozwodów i zawieranie małżeństw przez przygotowujących się do stanu kapłańskiego (celibat obowiązuje biskupów), gdyż żonaci duchowni są pozytywnym przykładem wartości sakramentu małżeństwa. Duchowość Wschodu silniej podkreśla wartość małżeństwa, kobiety, ciała, radości w życiu małżeńskim. Płeć jest źródłem życia, zwycięstwem nad śmiercią, ponieważ mąż i żona żyją w dzieciach; dlatego ciało i płeć są świętością. Ukoronowanie w ceremonii ślubnej jest znakiem zwycięstwa życia. Drugie małżeństwo jest tolerowane jako wyraz wyrozumiałości dla ludzkiej słabości, kolejna szansa do zawarcia prawdziwego małżeństwa w Chrystusie, jeżeli pierwsze okazało się błędem. I dlatego obrzęd zawarcia drugiego małżeństwa ma charakter pokutny. Radość z pożycia seksualnego jest traktowana jako dobro w małżeństwie, asceza jest wyborem innej drogi życiowej. Stan duchowny oraz małżeński mają równą wartość. Antykoncepcji nie traktuje się jako sztucznych metod - o planowaniu rodziny decydują małżonkowie. Przerywanie ciąży jest niedopuszczalne.

W protestantyzmie opinie Lutra były bardziej restrykcyjne wobec seksualności niż Kalwina. Protestancką doktrynę można sprowadzić do kilku zasad: małżeństwo jest stanem wyższym od zakonnego, jest bowiem stanem naturalnym, jest instytucją ludzką, służy prokreacji, wzajemnej pomocy, realizacji potrzeb seksualnych. Jego obowiązki i powinności określa państwowe prawo. Rozwód jest uzasadniony w przypadku zdrady, chorób, braku satysfakcji seksualnej, zmiany wyznania, czy złego traktowania przez małżonka. Wierni sami decydują o sterowaniu płodnością i formach współżycia seksualnego. Nie są obojętne motywy, jakimi kierują się małżonkowie, stosujący antykoncepcję. Zapobieganie ciąży jest słuszne, jeżeli wymaga tego stan zdrowia kobiety lub warunki materialne. Przerywanie ciąży jest niedopuszczalne. Ewangelicy nie uznają małżeństwa za sakrament, bowiem nie było one ustanowione przez Chrystusa.

Judaizm a seks

Doktryna judaizmu opiera się na Starym Testamencie i Talmudzie. Judaizm stawiał w hierarchii ważności czynnik duchowy powyżej cielesnego, ale nie ignorował go.

W Starym Testamencie potępia się wykroczenia seksualne, takie jak: kazirodztwo, sodomię, cudzołóstwo, transwestytyzm, zgwałcenie, rygorystycznie przestrzegano również tabu nagości, obowiązywał nakaz zachowania dziewictwa i przedmałżeńskiej czystości. Moralność seksualna chroniona była prawem wczesnego zawierania małżeństwa. Dziewictwo nie było wartością religijną, ale stanem życia, u kobiety dojrzałej było poniżeniem i nieszczęściem. Celibat był uznawany jako sprzeczny z naturą. Ranga małżeństwa była wysoka - uwalniało ono od złych popędów i namiętności. Sens istnienia nadawało małżeństwu posiadanie dzieci. Kobieta miała status istoty niedojrzałej, wymagającej opieki ze strony mężczyzny, po urodzeniu dzieci (przynajmniej jednego syna i córki) jej pozycja jako żony i matki wzrastała.

Z życiem seksualnym było związanych wiele rytuałów np. obrzezanie, to, że w czasie miesiączki i 7 dni po, kobieta była uznawana za nieczystą.

Głównym celem współżycia była prokreacja, stosunek przerywany czy masturbacja były uznawane za zabójstwo, gdyż był niszczony materiał, z którego mogło powstawać życie. Z tego właśnie powodu homoseksualizm był niedopuszczalny. Potrzeby seksualne kobiet oceniane były jako znaczne, odmowa współżycia przez mężczyznę była karą. Zalecano też, aby kontakty seksualne odbywały się w ciemności, w pozycji klasycznej, nie wolno było zmuszać kobiety, patrzeć na narządy płciowe i ich całować, ale polecano przedłużanie stosunku celem doprowadzenia kobiety do orgazmu.

Najpopularniejszym stosowanym afrodyzjakiem był owoc mandragory, zwany także "jabłkiem miłości". Stosowano też środki antykoncepcyjne, gąbki wywołujące niepłodność, ale mogły ich używać jedynie te kobiety, które posiadały już dzieci. Aborcja była dopuszczana jedynie w takich sytuacjach, kiedy kobieta mogła popełnić samobójstwo z rozpaczy lub nie byłaby w stanie wykarmić piersią już posiadanych dzieci.

Sekty a seks

Postawy wobec seksu w sektach oraz ujawnione zachowania seksualne członków sekt są zjawiskiem bardzo złożonym. Obecnie istnieją tysiące rodzajów sekt, będących odłamem wielkich religii świata, jak również tych, które przyjmują jedynie elementy rozmaitych doktryn.

Tajemniczość sekt, przysięgi narzucające milczenie, niedostępne dla obcych rytuały - wszystko to mnoży podejrzenia, sprzyja pogłoskom, a także sensacjom, wzmacnianym przez wrogie nastawienie otoczenia. Dane dotyczące różnych sekt, zarówno tych istniejących w przeszłości, jak i współczesnych, pozwalają stwierdzić, że ich postawy wobec seksu są najczęściej biegunowo skrajne.

Po jednej stronie znajdują się sekty o postawach rygorystycznych i purytańskich, które postrzegają seks jako źródło zła i grzechu, a nawet małżeństwom zalecają unikanie współżycia (walezjanie i skopcy dokonywali nawet kastracji). Obecnie jest niewiele sekt o takim charakterze, najczęściej są one odłamami prawosławia i niektórych nurtów protestanckich.

Z drugiej strony mamy do czynienia z sektami, w których panuje duża swoboda obyczajowa, życie w komunie erotycznej, gdzie odbywają się orgie seksualne, przywódcy mają prawdziwe haremy i zmuszają współwyznawczynie do prostytucji.

Są również takie sekty, w których dochodzi do rytualnej przemocy i tortur seksualnych - przemocy wobec narządów płciowych, brutalnych oraz sadystycznych zgwałceń, zniewolenie psychicznego, zabójstw rytualnych.

Hasła przygotowano na podstawie: Zbigniew Lew-Starowicz: Miłość i seks. Słownik encyklopedyczny. Wrocław 1999

[link widoczny dla zalogowanych]